Το Ονειροδρόμιο του Κωστή Τριανταφύλλου είναι (πράγμα που σπάνια συμ-βαίνει πια) ό,τι ακριβώς δηλώνει ο τίτλος του: ένα εφαλτήριο ονείρων, όπως –ας πούμε– ‘αεροδρόμιο' σημαίνει πύλη αεροπορικών διαδρομών και ‘ποδηλατοδρόμιο' -πίστα ποδηλάτων. Διόλου τυχαία άλλωστε, ο «ήρωας» του ονειρικού αυτού βιβλίου μπαινοβγαίνει στις σελίδες του καβάλα σε ένα φτερωτό, τουτέστιν
Έτσι λοιπόν, ονειροδρόμιο = ‘ονειροδρόμιο': η ταυτολογική αυτή εξίσωση δηλώνει με κάθε έμφαση ότι res και verbum υπερκαλύπτονται πλήρως και ότι η εκφορά και το εκφερόμενο, η επιφανειακή διάσταση και η διάσταση βάθους, το έκδηλο και το λανθάνον περιεχόμενο είναι ένα και το αυτό. Όπερ και αρμόζει στα όνειρα της δικής μας, μεταφροϋδικής εποχής, όπου το υποσυνείδητο έχει «πονηρευτεί» και δεν πέφτει εύκολα σε αναλυτικές παγίδες (όπως λ.χ., μετά την εφεύρεση της πενικιλίνης, οι ιοί γίνονται όλο και πιο ανθεκτικοί στην αντιβίωση). Γιατί, παραδόξως, οι καχύποπτοι καιροί ορκίζονται στην εκφραστική
Τέτοιες εικόνες είναι οι σταθμοί και τα ορόσημα της, ερμηνευτικά χειραφετημένης, ονειρικής διαδρομής που μας προτείνει ο Κωστής (βάλτε τα όνειρά σας στο ονειροδρόμιο). Απόδειξη το ποδήλατο που εμπλέκεται στο όλο σενάριο: όχημα ερωτικό όσο κανένα άλλο (όπως το κατέστησαν οι Έλλήνες υπερρεαλιστές). Απόδειξη επίσης η φυσιογνωμία αυτού που το ιππεύει -με τα σαρκώδη χείλη του… και μέσα τη γλωσσίτσα-, διασχίζοντας αέναα, σε μια αγριεμένη ονειροπόληση, τη τσιμεντοπλεγμένη ντουβαρούπολη -λες κι είναι ένας μνηστήρας που για χρόνια πολιορκούσε τα φειδωλά θέλγητρα της Πηνελόπης, κι ο Οδυσσέας τον ξαπόστειλε παρά δήμον ονείρων, με τη μελαγχολική λαγνεία γραμμένη ακόμη στο πρόσωπό του…
Πρόκειται λοιπόν για μια «ποιητική εκφορά» και «θεώρηση» του ονείρου, η οποία –σύμφωνα πάντα με τον Trost– «είναι η μόνη που δικαιούται να διεκδικήσει αντικειμενικότητα και επιστημοσύνη». Από τυπολογικής σκοπιάς, μια τέτοια προσέγγιση φέρει το στίγμα της avant-garde, Βεβαίως όμως, την τελευταία τριακονταετία του 20ού αιώνα (όταν χρονολογείται το εγχείρημα του Κωστή), το στίγμα αυτό εμφανίζεται αρκούντως διαφορετικό απ' ό,τι την περίοδο του Μεσοπολέμου. Τι το καινούριο θα μπορούσε άλλωστε να πει κανείς για το όνειρο, αφού η Ψυχανάλυση κι ο Υπερρεαλισμός έχουν φωτίσει τις πιο απόμακρες και απόκρυφες γωνίες του -έστω και με τον μαύρο ήλιο του Dürer;
Κατ' ανάγκην, ο καλλιτέχνης θα προσανατολισθεί σε διαφορετική κατεύθυνση: δεν θα επιδιώξει πια την κατάδυση στην εξανλημένη δεξαμενή του περιεχομένου, αλλά θα επιδοθεί σε ενεργό διερεύνηση και χειραγώγηση της φόρμας αυτής καθ' εαυτής, δηλαδή της κυριολεξίας της. Κάτι τέτοιο ανταποκρίνεται όμως στις προδιαγραφές μιας νεο- ή μετα-Πρωτοπορίας, που ονομάστηκε και «πειραματισμός». Πειραματικές λοιπόν είναι οι βόλτες του ποδηλάτη, σημαδεύοντας στον χάρτη της ονειρούπολης τα δρομολόγια της ψυχής παρά δήμον ονείρων, όπως πειραματικές θα είναι, μετέπειτα, οι ακαριαίες εκκενώσεις του Κεραυνού, χαράσσοντας σε ηλεκτρισμένες επιφάνειες τη φωτεινή γραφή των ποιημάτων του Κωστή.
Αν είναι να αναζητήσουμε ένα ιστορικό προηγούμενο της δημιουργικής αυτής τάσεως, εντύπωσή μου είναι ότι θα την βρούμε στην επικράτεια του Μανιερισμού, όπου ο καλλιτέχνης, νιώθοντας κορεσμό και κόπωση από τον βαρύ αλληγορισμό του Μπαρόκ, στρέφεται σε μιαν ανάλαφρη κυριολεξία, με μόνη αξίωση να μας θαμβώσει με το ελεύθερο παιγνίδι της ευφυΐας του. Αυτή είναι η λαμπρή αφετηρία και καταβολή του Ονειροδρομίου, και γι' αυτό νομίζω στον Κωστή Τριανταφύλλου ταιριάζει απόλυτα ο έπαινος του cavalier Giambattista Marino, κορυφαίου εκπροσώπου του μανιεριστικού πειραματισμού, προς τον αληθινό ποιητή:
È del poeta il fin la meraviglia:
Parlo dell´ eccelente e non del goffo.
Chi no sa far stupir vada alla striglia.
Βίκτωρ Ιβάνοβιτς
Αθήνα 2004
back to: books' home | comments on dreamdrome
|